تخم کتان یا بذر کتان ( Flaxseed ) با تخم کتان قناری اشتباه نشود canary grass اشتباه نشود .

تخم کتان یا بذر کتان دانه‌ای ریز است و در رنگ‌ قهوه‌ای، قهوه‌ای مایل به زرد و طلایی یافت می‌شود.

تخم کتان غنی‌ترین منبع گیاهی اسیدهای چرب امگا ۳ است ( امگا3 با نام آلفا لینولنیک اسید (ALA) شناخته می‌شود).

تخم کتان، مقادیر بالایی لیگنان ( لیگنین) است. تخم کتان از نظر مقدار لیگنان ( لیگنین)در بالاترین مقام است ( هفت برابر کنجد ). لیگنین ها در بدن می‌توانند به فیتو استروژن تبدیل شود..

خواص تخم کتان هیچ ماده غذایی را نباید طولانی مدت و یا در مقادیر بالا مصرف نمود، بذر کتان از این قانون مثتثنی نیست .

تخم کتان را می‌توان در درمان بسیاری از مشکلات و بیماری‌ها از قبیل مشکلات دستگاه گوارش مانند التهاب روده و درد معده، اختلالات دستگاه تنفسی، دیابت، سرطان پروستات، روماتیسم، سرطان سینه، برخی از عفونت‌ها، آنفولانزا، سردرد، بیماری‌های چشم، نقرس، تب و بیماری‌های قلبی استفاده کرد.

لاغری و کاهش وزن

بذر کتان دارای فیبر بالا و کربوهیدرات پایین است .تخم کتان سرشار از فیبر محلول و نامحلول است . وجود فیبرها در روده بزرگ باعث دفع سموم از طریق مدفوع و مانع جذب سموم به بدن می‌گردد . موسیلاژ بالا باعث کاهش سرعت تخلیه غذا از معده به روده می‌شود وجود فیبر بالا باعث کاهش تمایل به قندها می‌گردد . این امر کاهش حجم مواد غذایی مصرفی شده و لاغری و تناسب اندام را به همراه دارد.

کاهش کلسترول

کاهش کلسترول در کبد صفرا از ترکیب کلسترول و چربی ساخته می‌شود فیبر محلول صفرا را به دام انداخته و مانع بازجذب آن می‌گردد و و با دفع صفرا توسط دستگاه گوارش، بدن مجبور به تولید صفرای بیشتری می‌شود

. برای این کار بدن باید مقدار بیشتری کلسترول مصرف کند و نتیجه‌ی این امر پایین آمدن کلسترول خون است. آنتی اکسیدان‌ لیگنان ( لیگنین) از دیگر خواص تخم کتان خاصیت آنتی‌اکسیدانی بالای آن است. لیگنان ( لیگنین) نوعی فیبر پلی‌فنلی است که خاصیت آنتی‌اکسیدان دارد

. تنظیم هورمون‌ها،سلامت سلولی و خاصیت ضدپیری از ویژگی‌های لیگنان به‌شمار می‌روند. پلی‌فنل‌ها به رشد پروبیوتیک ها (میکروارگانیسم‌های زنده‌ای که برای سلامتی مفیدند) کمک می‌کنند و در زدودن مخمرها و قارچ کاندیدا (معروف‌ترین قارچ پوستی) از بدن مؤثرند. لیگنان‌ها خاصیت ضدمیکروبی و ضدویروسی دارند. بنابراین مصرف منظم آنها می‌تواند دفعات ابتلای فرد به سرماخوردگی و آنفولانزا را کاهش بدهد.

تخم کتان حاوی مقادیر بالایی از پروتئین پر کیفیت است.

مصرف این دانه به افراد دارای رژیم‌های غذایی از جمله رژیم گیاه‌خواری کمک می‌کند تا میزان پروتئین گیاهی دریافتی خود را تا حدودی افزایش دهند.

بهترین زمان مصرف تخم کتان برای لاغری تخم کتان را به صورت خرد شده، پودر شده و یا دانه کامل می‌توان مصرف نمود. اما اگر از خواص روغنی بذر کتان میخواهید بهر مند شوید باید پوسته آن شکافته شود ( آسیاب شود ، انسان آنزیمی برای هضم پوسته بذر کتان ندارد)   ۳۰ دقیقه قبل از خوردن وعده غذایی یک قاشق پودر تخم کتان را به همراه آب میل کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا در زمان سرو وعده غذایی مواد خوراکی کمتری بخورید.

زیرا فیبر و چربی موجود در این دانه‌ها حجم معده را به نسبت زیادی پر کرده و موجب کاهش اشتها و میل به غذا در افراد می‌شود. همین امر موجب بروز احساس سیری شده و کاهش وزن را در طولانی مدت می‌گردد..

مصرف بذر کتان به هنگام صرف وعده غذایی با غذا و یا سالاد می‌تواند علاوه بر ایجاد احساس سیری و دست کشیدن افراد از خوردن به کاهش سرعت هضم غذا کمک کرده و موجب پایداری سطح انسولین خون و در نتیجه کاهش قند خون در افراد دیابتی شود

 موارد منع مصرف بذر کتان:

مقادیر زیاد بذر کتان در هر فردی ممکن است باعث ایجاد عوارض جانبی شود . مصرف مقادیر زیاد آن در  شیردهی ممنوع است .در دوره بارداری بهتر است از مصرف بذرکتان اجتناب شود .

در مقادیر زیادد می تواند باعث اسهال گردد ، در افراد مشکوک به انسداد روده استفاده آن ممنوع است . بذر کتان زمان انعقاد خون را فزایش می‌دهد ، افرادی که مشکلات اتعقادی دارند و یا داروی ضد انعقاد مصرف می نمایند از مصرف بذر کتان خودداری نمایند . در افراد دارای اختلالات هورمونی ( هورمونهای زنانه ، استروژن ها ) مصرف بدر کتان باید قطع شود . در سرطانها ، خصوصا سرطان پستان ، پروستات ، رحم و تخمدان استفاده از بذر کتان ممنوع است .